Germinal-Emile Zola (İnceleme)

Germinal, Emile Zola’nın 1885’te yayımlanan, yayımlandığı tarihten günümüze Fransız edebiyatının en önemli parçalarından biri sayılan eseridir. Kitapta Montsou’daki kömür madenlerinde çalışan işçilerin hak arama mücadelesi anlatılmaktadır.

DİKKAT! BU BÖLÜM KİTAP HAKKINDA DETAYLI BİLGİ İÇERMEKTEDİR.

Etienne, madende çalışmak için Montsou’ya gelmiş bir işçidir. İş bulma umuduyla her gün madene gidip orada insanlarla tanışmaya çalışmaktadır. Tüm çabalarına rağmen aldığı yanıtlar olumsuzdur. Bir gün Maheu adında bir işçi Etienne’e yardım eder ve iş bulur. Madende çalışmaya başlayan Etienne madende çalışan ve Maheu’nun kızı olan Catherine ile tanışır ve kısa süre içinde ondan hoşlanır. Madene yeni bir işçi alınması çoğu kişide kızgınlık ve kıskançlığa sebep olmuştur. İşçiler sürekli Etienne’e takılmaktadırlar. Madendeki bu hayhuy bir yanda Maheu’nun de diğer işçilerin de aileleri açlık çekmektedir. Maheu’nun karısı yardım istemek için şehrin zenginlerinden olan Gregoirelara gider fakat olumsuz yanıtla karşılaşır. Bu arada Catherine, Chaval adında bir işçiyle birlikte olur ve evden kaçar. Bu durum Maheu’ları daha da zor bir hale sokar.

İşçiler arasında sendika ve birleşme fikirleri konuşulmaktadır. Bir arkadaşı Etienne’e ülkede pek çok işçinin sendikaya katıldığını haber vererek onu da arkadaşlarını da sendikaya davet etmektedir. Bu arada Etienne Maheulara taşınır ve taşındığı gibi devrimci fikirlerini de ev halkına aşılamaya başlar. Birkaç ay sonra Etienne’in hayallerinden biri olan yardımlaşma sandığı kurulur ve Etienne sandıkta önemli bir mevkiye getirilir. Etienne artık küçük çapta da olsa bir işçi lideri olmuştur. Madende işçilere yönelik bir duyuru asılmıştır. Duyuruda yevmiye sisteminin değiştiği yazılıdır. Yeni düzene isyan eden işçiler, grev kararı alırlar. Bu sırada madende bir göçük olur ve bir işçi ölür.

Grev pek çok şeyi değiştirir. Zaten açlıktan kırılan işçi mahallesinde yaşayan aileler grev kararıyla birlikte daha da derin bir sefalet çukurunun eşiğine gelmiştir. İşçiler sözcülük yapması için aralarından birkaç kişi seçerler. Sözcüler arasında Maheu ve Etienne de vardır. Müdürle taleplerini görüşürler fakat olumsuz yanıt alırlar. İşçiler de kamplara bölünmüştür. Grev yapan işçiler grev kırıcı işçilerle sürekli kavga halindedir. Öfkeli işçiler bir gün madene yönelirler ve madeni tahrip etmeye çalışırlar. Asansör kablolarını kesen grup daha sonra maden müdürünün evinin önüne giderler ve “Ekmek!” diye bağırırlar. Bir başka alevlenmeden madeni korumak için askerler gönderilir. Bir gün ateşli bir kalabalık toplanarak madene doğru ilerler. Askerlere saldıran kalabalık daha sonra askerin ateş açması üzerine geriler. Açılan ateş sonucunda Maheu de dahil on dört kişi ölür.

Etienne için işler kötü gitmektedir. Askerlerin müdahalesinden sonra olanların tüm sorumlusu, günah keçisi olarak Etienne gösterilir. Bir süre sonra Etienne ve Catherine’in de aralarında bulunduğu bir işçi grubu grevi kırar ve madene iner. Dehlize inen işçiler fazla çalışma fırsatı bulamadan dehlizde göçük yaşanır. Catherine, Etienne ve Chaval dehlizde mahsur kalırlar. Günler geçtikçe umutları azalmaktadır. Etienne bir sinirle Chaval’i öldürür. Bir süre sonra da Catherine açlıktan ölür. Etienne dayanır ve dayanmasının ödülünü alarak kurtarılır. Madendeki işini bırakan Etienne, şehri terk eder.

DİKKAT! BU BÖLÜM KİTAP HAKKINDA DETAYLI BİLGİ İÇERMEKTEDİR.

Germinal, kelime anlamıyla “tohum” demektir. Emile Zola kitaba bu ismi koyarken Etienne’in şehri terk edişini ve bu kaçış sırasında nisan güneşi altında çatlayan, boy veren tohumları anlatan bir manzara çizmiş ve kitabı bu şekilde nihayetlendirmiş. Buradaki tohum kuşkusuz işçi sınıfının bir sınıf bilinci, bir sosyal bilinç kazanmasını sembolize ediyor. Başkaldırının yeşillendiği toprağa o tohumları eken Etienne gibi halka kazandırdığı bilinç kasabayı terk etmemiyor. Aksine kıvılcımı biri çakmış, tohumu biri atmıştır artık. Canlanmanın, yeşermenin önüne hiçbir şey geçemez.

Öte taraftan Germinal’de Emile Zola sınıf çatışmasını, emekçi sınıfı anlattığı kadar sermayedar burjuvaları da anlatarak oldukça net bir biçimde ortaya koymuştur. Bir yanda kardan zarar etmemek için uğraşan burjuvalar, öbür yanda ekmeğinin derdinde olan zavallı işçiler. Evlerinin sıcaklığında yemek derdi olmayan bu burjuvalarla işçileri karşı karşıya da getirmiştir Zola. İşçilerle burjuvalar arasındaki askerleri, insanların üstündeki devlet otoritesini de gözler önüne sermiştir.

Zola’nın çok iyi bir gözlemci olduğunu tahmin etmek zor değil. İşçileri, onların hayatlarını, yaşadıkları açlığı yoğun ve uzun tasvirlerle betimlemeyi başarmış. Kitabı okurken kendinizi o işçilerin yerine bir an koyduğunuzda derin bir üzüntü duymamak elde değil. İnsanların yaşadıkları zorlukları, haksızlıklar karşısında insanların nasıl bir refleks gösterdiklerini de ustaca okuyucuya aktarmış Zola.

Kitap oldukça uzun, tasvirler zaman zaman sıkıcı olabiliyor ama her şeye rağmen yukarıda belirttiğim tüm detaylar sebebiyle Germinal kesinlikle okunması gereken bir kitap. Fransız edebiyatının mihenk taşlarından biri sayılması tesadüf değil.