Mahcubiyet ve Haysiyet-Dag Solstad (İnceleme)

Elias Rukla, 50’li yaşlarında bir edebiyat öğretmenidir. Hayatta istediklerini başaramamış bir adamdır. Ders verdiği lisede bir ders esnasında Henrik Ibsen’in Yaban Ördeği isimli eserini incelerken kendince bir aydınlanma yaşar. Öğrenciler kayıtsız bir şekilde başka şeylerle ilgilenirken Elias’ın hayatı kökünden değişmektedir.

Aydınlanma sonucunda Elias, yaptığı öğretmenlik görevini ve evliliğini sorgulamaya başlar. Eşini çok sevse de, karısının onunla mecburiyetten birlikte olduğunun farkına varır. Karısına duyduğu sevgi ne yazık ki tek taraflıdır. Zihninde bu düşüncelerle gelgitler yaşayan Elias, bir gün okul çıkışında açılmayan bir şemsiye sebebiyle kontrol edilemeyen bir öfke patlaması yaşar. Bu öfke patlaması sonucunda Elias artık bu şekilde yaşayamayacağına emin olur.

Elias ile evlenmeden evvel karısı Elias’ın bir arkadaşıyla evlidir. Arkadaşı küçük kızıyla karısını terk ederek ABD’ye yerleşmiştir. Küçük kızıyla ortada kalan kadın Elias’a sığınmıştır. Elias da yıllarca aşık olduğu kadına kocalık, çocuğuna da babalık yapmıştır. Terk edilmenin yarattığı travma sebebiyle kadın ve küçük kızının hayatları mahvolmuştur.

Solstad bu eseriyle Norveç ve Dünya edebiyatı için önemli bir yazar olduğunu göstermiştir. Sıradan bir hayat yıllar içinde farklı ve beklenmedik bir patlama ile tamamen değişebilir. İnsanların kendilerini ifade edemedikleri modern cehennemde edebiyat ve sanat aynı Elias’ın öğrencileri gibi, insanlara hiçbir şey ifade etmez. Burada Solstad’ın kullandığı eski nesil-yeni nesil metaforu aslında tam da içinde yaşadığımız dünyayı özetler niteliktedir. Bir yanda kendinden olmayan bir çocuğun ve kendisini hiç sevmemiş bir kadının sorumluluğu altında esaret altında yaşayan bir adam, öbür yanda ise o adamın etkileşime girdiği insanların kayıtsızlığı mevcuttur. İşte bu eseri ve anlattığı isyanı önemli kılan bu iki kutbun karşılaşmasıdır.